Ligging

Schilde - 's Gravenwezel

Samen met het Gravinnenbos vormen de Lage Haarse Beemden, of “De Lage Haar” een aaneensluitend natuurgebied dat wordt beheerd door vrijwilligers van Natuurpunt Schijnbeemden Kern Schilde.

 De private weg ‘De Haar’ vormt een scheiding met het Gravinnenbos.

In totaal hebben beide gebieden samen een oppervlakte van  bijna 52 ha. Op oude topografische kaarten  staat het gebied reeds vermeld onder de naam Delaegehaer, de leege Haer (Vandermaelen) De Lage Heir (Popp) , Lage Haarsche beemden, een naam die verwijst naar lage veen- of heidegronden die op regelmatige tijdstippen gedeeltelijk of volledig onder water stonden.

Door het gebied stroomt de Zwanebeek die  haar weg vervolgt over het grondgebied van Schilde, onder het Albertkanaal duikt en uitmondt in het Groot Schijn te Wijnegem. 

Landschap

Ook hier maakt de Antitankgracht (ATG) een belangrijk deel uit van het levensbehoud van het gebied. De Lage Haar toont  twee totaal verschillende biotopen. Het gedeelte begrenst door de private weg ‘De  Haar’,  Fortsesteenweg,  Zwanebeek en het fiets- en wandelpad langs de ATG werd tot voor 10 jaar gebruikt als houtwinning. Het ganse gebied, oorspronkelijk zeer natte veen- en heidegronden, werd volledig gedraineerd door diepe greppels en werd beplant met Canada -populieren. Deze waren enkel geschikt voor de papierhandel. Na een kosten-batenanalyse bleek het gebied niet nuttig om economisch uit te baten en heeft men de natuur zijn gang laten gaan. Nu is het een ongelooflijk rijk gebied aan pioniersbomen zoals zwarte els, wilg, eik en berk. Overal schiet bosbies op wat een indicatie is van veelvuldig kwelwater.

Uit plaatselijke bodemstaalname werden sporen van klei aangetroffen wat doet vermoeden dat de Zwanebeek in vroegere tijden regelmatig buiten haar oevers kwam en zo sedimenten achterliet.

Thans is de Zwanebeek, net als de Hofbeek, de laatste decennia stelselmatig uitgegraven  en werden de wanden met de baggergronden verhoogd waardoor de natuurlijke overstromingen niet meer mogelijk zijn.

 Het tweede deel van de Lage Haar lopend van de Zwanebeek tot aan Schildestrand is qua natuur een totaal ander gebied. Meer open bebossing van grove den, eik en berk met gagelstruwelen en stukken begroeid met bosbessen. Hier zijn ook restanten terug te vinden van militaire activiteiten o.a. schutterskuilen en loopgrachten. Een aantal schutterskuilen zijn kleine poeltjes geworden waar veenmos zijn onderkomen heeft gevonden.

Beheer

  In het vochtige gedeelte van de Lage Haar trachten we de wateropvang nog te vergroten. Het grootste gedeelte van de greppels hebben we afgesloten zodat het water niet onmiddellijk wordt afgevoerd naar de Zwanebeek. Op termijn zou via overleg met de betrokken overheden moeten bekomen worden dat de Zwanebeek haar natuurlijke aanschijn terug krijgt door meer in het gebied te meanderen en om buiten haar oevers te treden. Dit past trouwens volledig in de “Blue deal” van de Vlaamse regering. Het veelvuldige baggeren zou moeten voorkomen worden.

 Het construeren van een ven in het gebied, waar veel kwelwater is, past trouwens ook in die gedachtegang. Op termijn zou een vlonder pad in dit natte gebied wandelaars in de mogelijkheid stellen om een gedeelte van de omgeving te bewonderen. Omdat de natuur hier zichzelf al grotendeels heeft hersteld zijn grote tussenkomsten van ons niet nodig. Af en toe het bestrijden van exoten zoals de Japanse duizendknoop en de Reuzen balsemien worden wel ingepland.

Pareltjes

Door de onmiddellijk nabijheid van de ATG en de Zwanebeek zijn de ijsvogel, de aalscholver en zelfs de grote zilverreiger  regelmatige gasten. Houtsnip, goud- en appelvink en sporadisch een nachtegaal broeden in het gebied. Ook de matkop laat zich op gestelde tijdstippen horen en het gebied leent zich om ook hiervan broednesten te hebben. De waterral is een mogelijke kandidaat .Verder zijn er de drie bonte spechten, de zwarte specht, tuinfluiter en tal van andere zangvogels.

De bever heeft zich reeds door knaagsporen laten opmerken. Reeën vinden in het gebied veelvuldige plekjes om te rusten en op de wildcamera’s worden vos en boommarter gespot. Nu nog wachten op de otter. De rivierdonderpad werd ooit waargenomen.

In het gemengd bos zijn sperwer en buizerd de bewoners die het meest in het oog springen.

 Hazelwormen kruisen soms ook uw pad.

Toegankelijkheid

Het vochtige gedeelte van de Laag Haar is onbegaanbaar. Op termijn wordt er gedacht aan een vlonder pad om een deel van het gebied toegankelijk te maken. Een wandelpad is reeds voorzien langs de Zwanebeek. Hier zijn honden wel toegelaten maar dit welteverstaan aan de leiband.

 Contactpersonen

Paul Reyntiens (conservator)

Erik Daems (co-conservator)

Luc François (co-conservator)